دانشگاه تربیت مدرس دانشکده هنر و معماری

مفهوم خانه از دیدگاه اسلامی موضوعی است که در رساله حاضر مورد بررسی قرار گرفته است. اهمیت این موضوع در شناخت معنا و کالبد خانه از دیدگاه اسلام براساس متن قرآن است. لذا پژوهنده با استفاده از منابع دینی تلاش نموده تا به جهت‌گیری‌های زمینه دینی در این مطلب، دست یابد. نوشتار با بررسی مطالب و آموزه‌های اسلامی مرتبط با آیات قرآنی و تفاسیر آن، روایات و احادیث، مبانی نظری مبحث خانه را مورد بررسی قرار داده و معیارهای محتوایی و کالبدی خانه را از دیدگاه اسلام بیان نموده است. سپس با مقایسه بین این معیارها و خانه دوران اسلامی در مناطق گرم و خشک ایران، به نحوه کارکرد معنا و کالبد خانه از دیدگاه اسلام، در کالبد موجود، دست یافته است. نوشتار حاضر بر اساس روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است و از مراجع مستند و قابل اعتنای اسلامی مانند متن قرآن، تفاسیر و احادیث بهره می‌گیرد. سپس یافته‌های خویش را در روش دلفی و جامعه آماری خویش، مورد ارزیابی قرار داده است. پژوهنده فرضیه‌های خویش را به‌صورت فرضیه‌های کمکی، خرد نمود تا پاسخ‌دهندگان بتوانند به موضوع احاطه‌ای بیابند.پژوهشگر براساس این نوشتار بر این عقیده ‌است؛ متون اسلامی درباره معماری ضوابط و شاخصه‌هایی را پیش می-کشند که خانه را در حوزه‌های تک‌بنا تا مجموعه شهری پوشش می‌دهد و نقش مسکن و انسان را در توده‌های انسانی و توده‌های کالبدی تشریح می‌نماید. این ضوابط دارای ریشه‌ای معنایی در متن قرآن و تفاسیر آن و نیز سخنان ائمه-اطهار است و در دو حوزه معنایی و کالبدی است که هرکدام از بحث‌ها را می‌توان در قالب شاخص‌هایی خردتر نشان داد. با بررسی، مقایسه و ارزش‌دهی به این معیارها به شاخص‌های اساسی موضوع دست می‌یابیم. می‌توان مولفه‌هایی مانند ذکر، تقوی، وحدت، طاعت، عبرت، برابری، اصل سودمندی فردی اجتماعی، طهارت را به‌عنوان شاخص‌های اصلی معنا و مولفه‌هایی مانند نظم، حسن، عدل، حساب، امنیت، بنای صدق و طیب، شرافت جغرافیایی، جهت‌گرایی، زیبایی و استحکام را به‌عنوان شاخص‌ترین ابعاد کالبدی خانه و سکونت‌گاه در قرآن بیان نمود. این معیارها در تمامی ساحت-های مذکور، معنا و کالبد، در معماری خانه مناطق گرم و خشک ایران عینیت یافته است.

 

 

2021-12-04

چارچوب اصول معماری خانه با توجه به مفاهیم قرآنی؛ (مطالعه موردی خانه در اقلیم گرم و خشک ایران)

مفهوم خانه از دیدگاه اسلامی موضوعی است که در رساله حاضر مورد بررسی قرار گرفته است. اهمیت این موضوع در شناخت معنا و کالبد خانه از دیدگاه اسلام براساس متن قرآن است. لذا پژوهنده با استفاده از منابع دینی تلاش نموده تا به جهت‌گیری‌های زمینه دینی در این مطلب، دست […]